Arşimet Noktasında Orta Doğu: ABD-İran Savaşı, Çin ve Jeoekonomi

1. ABD'nin Saldırısının Arka Planı

ABD Başkanı Donald Trump’ın, İran’ın nükleer kapasitesine karşı “deterjan” işlev görecek, üç ana tesise yapılan saldırı stratejik açıdan “mükemmel operasyon” olarak tanımlandı.

Saldırının amacı, İran’ı müzakereye zorlamak ve İsrail’in güvenliğini garantilemek; ancak uzmanlara göre bu, diplomatik süreci baltalayarak aksine tırmanışa yol açabilir.

2. ABD-Çin-İran Üçgeninde Enerji Jeopolitiği

Çin, İran’dan aldığı petrol ve gaz sayesinde enerji ihtiyacının yaklaşık %15’ini karşılıyor; İran petrollerinin %90’ı Çin’e gidiyor.

ABD saldırısıyla İran’ın enerji altyapısının hasar görmesi, Çin’in ucuz enerji kaynaklarına erişimini sekteye uğratabilir; bu da Çin’in “enerji özerklik” stratejisine yönelik riskleri artırıyor.

3. Çin’e Ekonomik Yansıma

İran petrolleri ceza indirimleriyle Çin’in özel rafinerilerine (teapots) rekabet avantajı sağlıyordu. Saldırı petrol ihraç yollarını etkilerse, Çin’in rafineri maliyetleri yükselebilir.

İran’dan gelen enerjideki azalma, Çin’i daha pahalı Körfez kaynağına yönlendirebilir; bu da enflasyon ve üretimde artışa neden olabilir.

4. Çin’in Dış Politika Manzarası

Resmî açıklamalar “uluslararası hukuka uyulması, diplomasi çağrısı” şeklinde oldu. Pekin, doğrudan askeri müdahaleye karşı çıkıyor ve taraflara itidal çağrısı yapıyor.

Çin, bölgedeki istikrarı kendi BRI projeleri için kritik görüyor; hem diplomatik arabulucu pozisyonu hem de enerji güvenliği açısından saldırının durmasını destekliyor.

5. Muhtemel Çıkarımlar ve Tepkiler

Pekin, BM ve dış politika kanalları aracılığıyla sert açıklamalar yapsa da, doğrudan askeri misilleme olasılığı düşük. Arzu edilen çözüm; tırmanış yerine ara bulucu, nihayetinde diplomasi.

Bununla birlikte Çin, ABD’nin Orta Doğu’daki askeri varlığını “istikrar için değil hegemonik etki” olarak görebilir ve bu durum Washington-Pekin stratejik rekabetine yeni bir cephe ekleyebilir.