Büyükelçi Ziyaretinde Ekümenik Patrik Tartışması

Bartholomeos, 11 Ağustos 2025’te Amerika Birleşik Devletleri’nin Ankara Büyükelçisi Tom Barrack’ı Fener Rum Patrikhanesi’nde ağırladı. Görüşmede ABD’nin İstanbul Başkonsolosluğu yetkilileri ve Barrack’ın oğlu da hazır bulundu. Taraflar, Patrik’in önümüzdeki dönemde ABD’ye yapacağı ziyaret, Suriye’deki Hristiyan toplulukların durumu, Heybeliada Ruhban Okulu’nun yeniden açılması ve Türkiye’deki Rum diasporasının konumu gibi başlıkları ele aldı.

Ancak görüşme sonrası yapılan yazılı açıklamada kullanılan “Ekümenik Patrik” unvanı, Türkiye’de yeniden tartışma konusu oldu. Resmî kayıtlara göre, Lozan Antlaşması Fener Rum Patrikhanesi’ni yalnızca İstanbul’daki Rum Ortodoks cemaati için dini lider olarak tanımlamaktadır. Antlaşma metninde “ekümenik” veya “evrensel” yetkiyi ifade eden herhangi bir hüküm yer almamaktadır.

Ekümenik Patrik Tanımı ve Hukuki Çerçeve

Türkiye Cumhuriyeti’nin resmi tutumu, “Ekümenik Patrik” ifadesinin uluslararası hukuk veya iç hukukta bağlayıcı bir karşılığı bulunmadığı yönündedir. Yargıtay kararları ve ilgili idari yazışmalar, bu unvanın Türkiye sınırları içinde hukuki dayanağı olmadığını açıkça ortaya koymuştur. Anayasa’nın eşitlik ilkesi de belirli bir dini topluluğa “evrensel” anlam taşıyan bir ayrıcalığın verilmesini engellemektedir.

Diplomatik yazışmalarda ve yabancı devlet temsilcilerinin açıklamalarında bu unvanın kullanılması, Türkiye’nin iç işlerine müdahale eleştirilerine yol açmaktadır. Uzmanlara göre, Lozan Antlaşması’nın 38–45. maddeleri, sadece Türkiye’deki gayrimüslim azınlıkların haklarını düzenlemekte olup, Patrikhane’nin dini yetkilerini yalnızca yerel cemaat ile sınırlamaktadır.

Büyükelçi Barrack’ın ziyareti sırasında bu ifadenin tekrar kullanılması, hem Lozan’a uygunluk hem de Türk iç hukuku açısından dikkatle izlenmesi gereken bir diplomatik gelişme olarak değerlendirilmektedir.